مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال یازدهم شماره 2 (پیاپی 31، تابستان 1390)

عملکرد تحصیلی ضعیف و شکست تحصیلی هنوز هم به عنوان معمول ترین دلایل ترک تحصیل دانشجویان محسوب می شوند و انجام مداخلات ترمیمی برای این دانشجویان مهم به نظر می رسد. هدف این مطالعه تعیین تاثیر برنامه مشاوره حمایتی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی ایران است.
در این مطالعه نیمه تجربی 42 دانشجوی کارشناسی پرستاری دارای عملکرد تحصیلی ضعیف دانشگاه ایران در سال 1386 به شیوه تصادفی انتخاب شدند. مداخله، یک برنامه مشاوره حمایتی بود که به مدت یک نیم سال تحصیلی در قالب جلسات مشاوره فردی و گروهی برگزار شد. ابزار جمع آوری اطلاعات، فرم های پژوهشگر ساخته برای ثبت داده های دموگرافیک برگه ثبت نمرات دانشجویان به منظور بررسی وضعیت تحصیلی دانشجویان بود. تجزیه و تحلیل داده ها به وسیله نرم افزاری SPSS صورت گرفت و از آزمون های آماری Chi-square، t مستقل و Mann-Whitney استفاده شد.
علی رغم اختلاف تفاضل میانگین های دروس گروه تجربی نسبت به گروه شاهد، تفاوت معنادار آماری دیده نشده است ولی تفاضل میانگین نمرات پسران گروه تجربی به طور معناداری پس از مداخله بیش از دختران افزایش یافته بود.
علی رغم عدم تایید فرضیه پژوهش مبنی بر تاثیر برنامه مشاوره حمایتی بر بهبود عملکرد تحصیلی دانشجویان پرستاری، تقویت نقش حمایتی و هدایتی استادان و تسهیلاتی برای انجام مداخله های حمایتی برای دانشجویان و همچنین بهبود شرایط رفاهی در زندگی خوابگاهی توصیه می شود.

بررسی نظرات اساتید نسبت به ارزشیابی های دانشجویی می تواند موجب شناخت نقاط قوت و ضعف سیستم ارزشیابی شده و در دستیابی به اهداف ارزشیابی و ارتقای کیفیت مفید واقع گردد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر نمره ارزشیابی استاد توسط دانشجویان بر نگرش اساتید نسبت به ارزشیابی های دانشجویی در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در سال 88-1378 انجام گرفته است.
در یک مطالعه توصیفی- مقطعی، تمامی اعضای هیات علمی غیر بالینی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور (تعداد 205 نفر) مورد بررسی قرار گرفتند. برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه نظرسنجی از اساتید درباره ارزشیابی های دانشجویی و پرسشنامه ارزشیابی استاد توسط دانشجویان استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون t و ضریب همبستگی اسپیرمن تجزیه و تحلیل شد.
بین میانگین نظرات گروه اساتید با نمره ارزشیابی پایین نسبت به ارزشیابی های دانشجویی (45/0±98/2) و اساتید گروه بالا (38/0±45/3) تفاوت معنادار آماری مشاهده شد (001/0)

با توجه به اهمیت بهبود تغذیه در بین دختران نوجوان، مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر برنامه آموزشی بر آگاهی و عملکرد تغذیه ای دانش آموزان دختر پایه دوم راهنمایی در ناحیه 4 شهر اصفهان انجام گرفت.
پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی است. این مطالعه بر روی 72 دانش آموز که به صورت تصادفی در دو گروه 36 تایی تجربی و شاهد قرار گرفتند انجام شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه آگاهی تغذیه ای و یادآمد 24 ساعته خوراک در 2 زمان (قبل از مداخله و 1 ماه بعد از مداخله) بود. مداخله آموزشی در گروه تجربی به صورت سخنرانی و پرسش و پاسخ در 3 جلسه آموزشی (دو جلسه برای دانش آموزان و یک جلسه برای مادران) انجام گرفت و اطلاعات حاصل از پرسشنامه ها نیز توسط نرم افزار SPSS و آزمون های t مستقل و t زوج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میانگین نمره آگاهی تغذیه ای دانش آموزان در گروه تجربی و شاهد 1 ماه بعد از آموزش به50/17±59/78 و 81/17±70/50 رسیده که نسبت به قبل از آموزش افزایش معنادار داشته است. همچنین عملکرد تغذیه ای نیز در گروه تجربی بهبود یافته به طوری که قبل از مداخله 3/83 درصد از دانش آموزان عملکرد تغذیه ای نامناسب داشته اند که 1 ماه بعد از آموزش به 1/36 درصد کاهش یافته اما در گروه شاهد این میزان(9/88 درصد) هیچگونه تغییری نداشته است.
با توجه به پایین بودن سطح آگاهی و عملکرد تغذیه ای دختران، استفاده از برنامه های آموزشی تغذیه برای بهبود آگاهی و اصلاح رفتارهای تغذیه ای آنان در دوران بلوغ ضروری می باشد

آموزش بخش بسیار با اهمیت سیستم های پزشکی ملل مختلف را تشکیل می دهد که در مورد برخی تمدن ها مورد تحقیق قرار گرفته است. در این پژوهش سعی شده است تا از میان اطلاعات و منابع موجود طرحی کلی از آموزش پزشکی در ایران باستان (از آغاز تا 637 میلادی) ارائه شود.
در این پژوهش با مطالعه آثار مرتبط با ایران باستان اعم از نوشته های ایرانی باقیمانده نظیر اوستا و دینکرد و یا آثار به جای مانده از سایر اقوام که تاریخ ایران را به رشته تحریر در آورده اند و نیز به وسیله اسناد مربوط به مناطق باستانی کشور، و نیز با بررسی پژوهش های مورخین و اندیشمندان متاخر اطلاعات لازم جمع آوری شده و با دسته بندی اطلاعات، طرح کلی از آموزش علوم پزشکی در ایران باستان ارائه گردد.
با بررسی و جمع بندی مطالب موجود طرحی از آموزش پزشکی در ایران باستان شامل: خط: عنصری مهم در علم آموزی، دانش پژوهی و آموزش عمومی در ایران باستان، مکاتب پزشکی، مؤسسات، دانشگاه ها و مدارس پزشکی و شاخه ها و حیطه های آموزش پزشکی، ارائه شد.
با نگاهی اجمالی به اسناد برجای مانده به خوبی اهمیت دانش و آموزش آن حتی از دوران کودکی میان ایرانیان از روزگاران باستان مشخص می شود. بی تردید این توجه و اهتمام در آموزش و به خصوص آموزش پزشکی به عنوان شاخه ای از آن، یکی از رمز های پویایی فرهنگ و تمدن ایران زمین در طول تاریخ است.

مراکز آموزش مهارت های بالینی در دانشگاه علوم پزشکی با هدف ارتقای توان دانشجویان در زمینه یادگیری مهارت های عملی، محیط مناسبی را برای تمرین در یک محیط شبیه سازی شده و جلوگیری از اشتباهات احتمالی در محیط واقعی به وجود آمده است.هدف از این مطالعه تعیین تاثیر آموزش مهارت های بالینی اساسی دوره زنان بر عملکرد دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان بود.
این مطالعه نیمه تجربی با طرح یک گروهی قبل و بعد از آموزش است که در اردیبهشت سال 1388 در مرکز مهارت های بالینی دانشگاه علوم پزشکی گیلان انجام گرفت. 25 نفر از کارآموزان دانشکده پزشکی جهت کسب مهارت در رابطه با مهارت های بالینی اساسی دوره زنان به مرکز مهارت های بالینی دانشگاه معرفی شده بودند مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها 8 چک لیست پژوهشگر ساخته جهت ارزیابی 8 مهارت بوده است. روایی و پایایی چک لیست تایید شد. از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (t زوج) برای تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS بهره گرفته شد.
عملکرد بالینی دانشجویان در مورد مهارت های اساسی در دوره زنان به طور معنادار قبل و بعد از آموزش با آزمون t زوج اختلاف داشت و میانگین مجموع امتیاز مهارت ها در مرحله بعد از آموزش در 8 مهارت مورد بررسی به طور معناداری افزایش یافته بود. مهارت هایی که قبل از آموزش بیشترین میانگین امتیاز را کسب کرده بودند شامل تهیه نمونه پاپ اسمیر (42/2±12/7) و جاگذاری (5/8±2/41IUD) و کمترین امتیاز مربوط به مهارت های اداره مرحله سوم زایمان (57/0±33/1) و معاینه بای مانوئل(18/0±8/1) بود. مهارت هایی که پس از آموزش بیشترین میانگین را کسب کرده بودند شامل جاگذاری (13/52±1/29IUD) و تهیه پاپ اسمیر (08/1±12) بود.
میانگین نمرات کارآموزان قبل از آموزش مهارت در انجام اغلب پروسیجرها رضایت بخش نبوده است، اما پس از آموزش به میزان قابل توجهی میانگین امتیازها افزایش یافت. لذا بهره گیری از مرکز آموزش مهارت های بالینی و شیوه های ارزیابی عینی مهارت دانشجویان به ویژه قبل از ورود به محیط واقعی بالین برای رعایت حقوق بیماران و نیاز دانشجویان توصیه می گردد.

در حال حاضر بسیاری از دانشگاه های کشور آموزش مجازی را شروع نموده اند اما آموزش مجازی در دانشگاه های علوم پزشکی موضوعی نوپا است. لذا این پژوهش با هدف بررسی نگرش و عملکرد اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نسبت به آموزش مجازی انجام شده است.
مطالعه حاضر توصیفی و از نوع مقطعی است که در سال 1388 انجام شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه اعضای هیات علمی دانشکده های دانشگاه (360 نفر) بوده و حجم نمونه 86 نفر بوده که به روش طبقه ای و تصادفی ساده انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه و داده ها به صورت میدانی گردآوری شده و در نهایت با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت.
65 درصد نمونه مرد و 35 درصد زن بوده اند. 5/46 درصد سابقه فعالیت آموزشی کمتر از 5 سال و 5/39 درصد سابقه بالای 10 سال داشته اند. به صورت کلی 7/90 درصد افراد مورد پژوهش با پیاده سازی آموزش مجازی موافق، 7/4 درصد کاملا موافق و 7/4 درصد هم کاملا مخالف بوده اند. همچنین تاکنون 5/46 درصد افراد در تولید محتوای الکترونیکی مشارکت داشته و 9/34 درصد از آموزش مجازی در تدریس خود استفاده نموده اند. یافته ها در خصوص شیوه های مورد استفاده جهت تدریس نشان می دهد که این افراد بیشتر از روش سخنرانی (3/1±72/3) و بحث گروهی (07/1±47/3) استفاده کرده اند.
با توجه به نگرش مثبت و عملکرد اعضای هیات علمی در مورد نظام آموزش مجازی پیشنهاد می گردد زمینه لازم جهت طراحی و حرکت به سمت اجرای نظام آموزش مجازی در آموزش های رسمی دانشگاه علوم پزشکی فراهم گردد.

انتقال آموخته ها، به معنای استفاده از دانش، مهارت و نگرش جدید فراگرفته شده از برنامه های آموزش مداوم در کار می باشد. بسیاری از فاکتورها نقش تسهیل کننده یا بازدارنده در انتقال آموخته ها دارند. از جمله، شرایط حمایتی محیط کار برای انتقال آموخته ها ضروری است. هدف این مطالعه بررسی نگرش پرستاران به شرایط حمایتی محیط کار مؤثر بر انتقال آموخته ها به کار، در دو بیمارستان تامین اجتماعی البرز کرج و شهریار در سال 1388 بود.
تحقیق حاضر یک مطالعه توصیفی بود که از روش نمونه گیری سرشماری استفاده گردید و 132 پرستار از دو بیمارستان تامین اجتماعی البرز کرج و شهریار در این مطالعه شرکت نمودند. ابزار های استفاده شده شامل فرم انتخاب نمونه، مشخصات دموگرافیک و پرسشنامه مقیاس شرایط انتقال بود. این مقیاس نشان دهنده چگونگی درک پرستاران از محیط کارشان جهت استفاده از دانش و مهارت آموخته شده در طی برنامه های آموزش مداوم است و شامل 4 زیر مقیاس است: حمایت همکاران، حمایت سوپروایزران، تشویق و فشار های موقعیتی.داده ها توسط نرم افزار SPSS و با استفاده از آمار توصیفی، آزمون تی و آنالیز واریانس یک طرفه تحلیل گردید.
این مطالعه نشان داد که میانگین نمره نگرش پرستاران به شرایط حمایتی محیط کار (61/16±15/92) بود و اکثر پرستاران (6/60 درصد) نگرش متوسطی به شرایط حمایتی محیط کار داشتند. بیشترین میانگین حمایت مربوط به حمایت همکاران (42/8±54/40) و کمترین میانگین حمایت مربوط به فشارهای موقعیتی (35/3±54/11) بود.
نتایج این مطالعه نشان داد شرایط حمایتی محیط کار بر توانایی پرستاران برای استفاده از دانش و مهارت جدید به کار تاثیر می گذارد. برنامه ریزی در راستای ارتقای شرایط حمایتی محیط کار برای پیشرفت در کیفیت مراقبت و بهره وری پرستاران ضروری به نظر می رسد.

اطلاع از برایندهای آموزش الکترونیکی در مقایسه با روش سنتی، به مدرسین کمک می کند تا در خصوص تهیه و اجرای دوره های آتی آموزشی، از روش های مؤثرتر استفاده کنند. هدف این پژوهش، مقایسه تاثیر دو روش الکترونیکی و سنتی بر میزان آگاهی پرستاران در خصوص بیماری آنفلوانزای پرندگان بود.
در این مطالعه نیمه تجربی با طرح دو گروهی قبل و بعد از آموزش، 140 پرستار درسال 1387به روش تصادفی ساده انتخاب و به روش تخصیص تصادفی به دو گروه «آموزش سنتی» و «آموزش الکترونیکی» تقسیم شدند. گروه سنتی، به روش سخنرانی و گروه الکترونیکی به روش اینترنتی تحت آموزش قرار گرفتند. در هر دو گروه، قبل و بعد از مطالعه، آزمون آگاهی سنجی در خصوص بیماری آنفلوانزای پرندگان، با استفاده از پرسشنامه انجام شد. بین دو گروه و داخل هر گروه، نمرات قبل و بعد، توسط آزمون های تی زوج و مستقل مقایسه گردیدند.
طبق آزمون قبل و بعد، هر دو روش آموزش اینترنتی و سنتی در ارتقای میزان آگاهی پرستاران مؤثر بودند (001/0P<) و میزان تاثیر هر دو یکسان بود(221/0p=).
اینترنت می تواند همانند روش های آموزش سنتی به نحو مؤثری جهت ارائه برنامه های آموزش مداوم به کار رود. با عنایت به مزایای فراوان آموزش الکترونیکی، بکارگیری آن در برنامه های آتی بازآموزی توصیه می شود.

موفقیت در برنامه های مراقبت بیماری ها وابسته به مشارکت پزشکان در سیستم گزارش دهی است. از آنجا که خودآموزی روشی مناسب برای آموزش مداوم فارغ التحصیلان حرفه پزشکی است این مطالعه با هدف مقایسه دو شیوه خودآموزی در آموزش پزشکان عمومی شهر قم در مورد گزارش دهی بیماری ها انجام شد.
مطالعه از نوع نیمه تجربی بود.40 پزشک عمومی شهر قم به طور تصادفی انتخاب و با استفاده از تخصیص تصادفی به روش بلوک های متغیر به دو گروه لوح فشرده (20n=) و کتابچه (20n=) تقسیم شدند.آگاهی و نگرش پزشکان قبل از مداخله و یک ماه پس از مداخله آموزشی اندازه گیری و مورد مقایسه آماری قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای در 4 بخش مشخصات دموگرافیک، سؤالات سنجش آگاهی و نگرش، و ارزیابی شیوه آموزشی بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و به صورت توزیع فراوانی ها و میانگین و انحراف معیار متغیرها، انجام آزمون های t وkolmogorov–Smirnov test و U Mann-Whithney انجام گرفت.
پس از مداخله آگاهی و نگرش هر دو گروه نسبت به قبل از مداخله افزایش معناداری یافته بود (05/0P<). همچنین میانگین افزایش آگاهی در گروه لوح فشرده 97/3±55/10و در گروه کتابچه 40/4±55/7 بود که اختلاف معنادار بود (03/0P<). افزایش نمره نگرش در دو گروه تفاوت معنادار نشان نداد. در نظرسنجی از شیوه های آموزشی اختلاف معناداری بین میانگین نمره کل دو گروه دیده نشد هر چند لوح فشرده در دو مورد (ترجیح دادن این شیوه به سایر شیوه های آموزشی و همچنین جذابیت در ارائه مطلب) رضایت بیشتری کسب نمود (001/0P<).
شیوه های خودآموز با استفاده از لوح فشرده و کتابچه می تواند در آموزش پزشکان در زمینه سیستم گزارش دهی به کار رود و بر اساس نتایج این تحقیق لوح فشرده موثرتر از کتابچه است. توصیه می شود در آموزش مداوم پزشکی از این شیوه های خودآموز استفاده شود.

مقدمه بدون شک یکی از بزرگ ترین و مهم ترین تحولات فناوری عصر حاضر، پدیده شاه راه بزرگ اطلاعاتی است که آن را اینترنت می نامند(1). امروزه جامعه دانشگاهی به طور گسترده متکی به اطلاعات است. با استفاده از شبکه جهانی اینترنت، دسترسی به سایت های علمی و پزشکی، دستیابی به انواع بانک های اطلاعاتی ملی و بین المللی و استفاده از تمام متن نشریه های داخلی و خارجی امکان پذیر شده است(2). نظر به نقش مهمی که اینترنت در امر دستیابی به اطلاعات روزآمد و ارتباط مؤثر و سریع میان دانشمندان و صاحب نظران حوزه های مختلف علوم ایفا می کند، ضرورت شناخت بیشتر نسبت به توانایی های این شبکه و مشکلات کاربران در استفاده از این ابزار ضروری به نظر می رسد. طبق قانون مورز زمانی که مشکلات کسب اطلاعات بیش از مشکلاتی باشد که از عدم دسترسی به اطلاعات ناشی می شود، فرد ترجیح می دهد که از نظام بازیابی اطلاعات استفاده نکند(3). بنابراین، برای استفاده کاربران از این شبکه لازم است مشکلات کاربران در استفاده از خدمات اینترنت شناسایی شود. از این رو تحقیق حاضر با هدف بررسی چگونگی استفاده از اینترنت در میان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر انجام گردیده است. در یک مطالعه توصیفی- تحلیلی و از نوع مقطعی، 386 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر که در نیمسال دوم 1387 در این دانشگاه مشغول تحصیل بودند به روش تصادفی جهت شرکت در پژوهش انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه خود ایفا بود که روایی پرسشنامه با استفاده از نظر مصححان، و پایایی آن با انجام یک مطالعه پیلوت روی 30 نفر از دانشجویان و با روش آلفا کرونباخ و ضریب 78/0 تا 90/0 برای پرسش های مختلف تایید شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS-13 و آزمون های آماری توصیفی و تحلیلی مجذور کا و همبستگی اسپیرمن انجام شد. 5/93 درصد از واحدهای پژوهش از اینترنت استفاده می کردند. میزان آشنایی با اینترنت در 5 سطح، عدم آشنایی، آشنایی ضعیف، متوسط، خوب و عالی به ترتیب، 6/2 درصد (10نفر)، 3/16 درصد (63 نفر)، 1/45 درصد (174)، 6/31 درصد (122 نفر) و 4/4 درصد (17 نفر) بود. از 100 درصد زمان استفاده از اینترنت 7/36 درصد جهت آموزش و دسترسی به مطالب مربوط به رشته تحصیلی،4/19 درصد سرگرمی، 1/17 درصد آگاهی از اخبار، 5/11 درصد استفاده از پست الکترونیک، 4/5 درصد چت و 9/9 درصد به سایر موارد اختصاص داده شده بود. بیشترین محدودیت جهت استفاده از اینترنت از نظر واحدهای پژوهش سرعت کم اینترنت(49%)، پس از آن به ترتیب عدم آموزش (5/31%)، عدم دسترسی به رایانه (1/32%)، عدم دسترسی به سایت های مربوطه (6/26%) و هزینه بالای اینترنت (18%) بود. با افزایش ترم تحصیلی میزان استفاده از اینترنت توسط دانشجویان افزایش می یابد (001/0>p). همچنین آمون مجذور کای نشان داد که استفاده از اینترنت در مقطع دکترای حرفه ای بیش از کاردانی و کارشناسی است، که از لحاظ آماری معنادار می باشد (001/0>p). بین دیگر متغیرهای جمعیت شناختی با میزان استفاده از اینترنت ارتباط آماری معنادار مشاهده نشد. نتیجه کلی اینکه اغلب دانشجویان با اینترنت آشنایی دارند و از آن استفاده می کنند اما معتقدند مشکلاتی وجود دارد که استفاده آنها از اینترنت را محدود یا غیرممکن می سازد. از جمله سرعت کم اینترنت، عدم آموزش، دشواری دسترسی به رایانه و اینترنت، در دسترس نبودن سایت های مورد لزوم، و بالا بودن هزینه. اقداماتی مانند تخصیص بودجه، سازمان دهی صحیح رایانه ها و شبکه اینترنتی، آموزش های اختصاصی و برگزاری کارگاه های جستجوی اینترنتی جهت دانشجویان و راهنمایی اساتید می تواند در استفاده بهینه از این شبکه گسترده جهانی مؤثر باشد.

شاد بودن و شاد زیستن می تواند بسیاری از مشکلات روحی- روانی را حل کند و سبب افزایش انگیزه در کار و تحصیل گردد(1). لذا همواره پژوهشگران و روانشناسان به بررسی راه کارها و روش هایی جهت افزایش شادی دانشجویان، این قشر تاثیرگذار و آینده ساز جامعه، پرداخته اند و فعالیت های پژوهشی متعددی نیز در این خصوص انجام داده اند(1تا4). در این بین شناخت مشکلات و تنش های روحی دانشجویان پرستاری به دلیل اهمیت شغلی آنها و سر و کار داشتن با جسم و روان انسان ها و سنگین بودن دروس از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از سوی دیگر ترک تحصیل و افت تحصیلی دانشجویان پرستاری یکی از پیامدهای قابل انتظار برای مشکلات روحی و روانی دانشجویان است(5). لذا با توجه به اینکه یکی از اهداف نظام های آموزشی فراهم کردن شرایط لازم جهت حفظ و ارتقای سلامت روانی، عاطفی و جسمانی فراگیران است این پژوهش با هدف بررسی وضعیت شادمانی دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری ابهر انجام شده است تا بتوان با ارائه راه کار هایی مسؤولین را در ایجاد محیط پرنشاط آموزشی یاری کرد. در این مطالعه توصیفی مقطعی، جامعه آماری کلیه دانشجویان دانشکده پرستاری ابهر در سال 87-86 بود. روش نمونه گیری سرشماری بود. ابزار مورد استفاده در این تحقیق، آزمون شادمانی آکسفورد بود که توسط آرژیل و همکارش(1987) طراحی شده است(6). این ابزار شامل 29سؤال 4 گزینه ای است که گزینه های آن به ترتیب از(0 تا 3) نمره گذاری شده اند. محدوده امتیاز کل پرسشنامه بین (87-0) تعیین گردید. بر این اساس امتیاز (28-0) به عنوان شادمانی پایین،(57-29) شادمانی قابل قبول و (87-58) شادمانی خیلی خوب در نظر گرفته شد. در ایران آزمون آکسفورد توسط علی پور و نور بالا (1378) ترجمه شده و روایی و پایایی آن به تایید رسیده است(7). پرسشنامه ها بین تمامی دانشجویان به تعداد 75 نفر پس از بیان اهداف و جلب رضایت کتبی واحدهای مورد پژوهش و توضیح نحوه تکمیل پرسشنامه و تاکید بر محرمانه بودن اطلاعات، پرسشنامه ها در بین تمامی 75 نفر دانشجوی پرستاری توزیع شد که نهایتا 65 پرسشنامه تکمیل شده(6/86 درصد) دریافت و داده ها توسط نرم افزار SPSS-11.5 تحلیل شد. جهت مقایسه میانگین نمره شادمانی در دو جنس و افراد متاهل و مجرد و افراد دارای مسکن ثابت و بدون مسکن ثابت، از آزمون t و جهت بررسی میانگین شادمانی در ترم های مختلف تحصیلی از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد. یافته ها نشان داد که میانگین کلی نمره شادمانی دانشجویان 08/43 است که 4/18 % (12نفر) از دانشجویان میزان شادمانی پایین و 2/69% (45نفر) از دانشجویان شادمانی در حد قابل قبول و 3/12%(8 نفر) از آنان میزان شادمانی خیلی خوبی داشتند. همچنین بین میانگین شادمانی دو جنس (722/0>(P، افراد متاهل و مجرد (385/0>P) و افراد با مسکن ثابت و غیرثابت (808/0>P) تفاوت معناداری وجود نداشت؛ اما بین میانگین شادمانی در ترم های مختلف تحصیلی ارتباط معناداری وجود داشت (009/4=F و 012/0P<). به طور کلی بر اساس یافته های این پژوهش درصد بسیار کمی از دانشجویان از سطح شادمانی خیلی خوب برخوردار بودند که در این بین شادمانی در دو گروه دانشجویان جدیدالورود و دانشجویان سال آخر پایین تر بوده است. لذا ضروری است که بهداشت روان دانشجویان پرستاری در بدو ورود دانشجویان به دانشگاه مورد بررسی قرار گیرد، برگزاری جلسات معارفه قبل از ورود دانشجویان به دانشگاه و برقراری کارگاه های آموزش مهارت های ارتباط و روش های حل مشکل در ترم های اول و دوم می تواند به گونه قابل توجهی از میزان افت تحصیلی و بروز علایم اضطرابی و افسردگی در آنها بکاهد و سبب حفظ شادمانی آنها گردد. همچنین اطلاعات مقدماتی قبل از ورود دانشجو به محیط آموزشی می تواند از میزان اضطراب و نگرانی های بعدی بکاهد. همچنین لازم است اقدامات برنامه ریزی شده ای جهت ارتقای بهداشت روان و حفظ آن در سطح مناسب در تمامی دوران تحصیلی اتخاذ گردد تا موارد انحراف سریعا شناسایی و اقدامات لازم انجام گیرد. انجام آزمون های غربال گری به منظور شناخت دانشجویان دارای رفتارهای پرخطر، انجام برنامه های تفریحی، و تقویت مراکز مشاوره می تواند در این راه مفید باشد.

مهم ترین عناصر آموزش عالی، برنامه های درسی آن است که بایستی از تناسب لازم در راستای اهداف، وظایف و تحولات مربوط برخوردار بوده تا بتواند نقش مؤثر خود را ایفا نماید(1). با توجه به تغییرات مداوم در انتظارات و نیازهای مصرف کنندگان محصول تعلیم و تربیت در علوم پزشکی (یعنی مردم و جامعه)، ضرورت تحول و نوآوری مستمر و رفع نقایص در برنامه درسی دانشگاه های علوم پزشکی کشور احساس می شود. در کشور ما نیز این نیاز به خوبی احساس شده است و بر همین مبنا از چند سال پیش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برخی دانشگاه ها را متولی بازنگری در برنامه های درسی رشته های مختلف علوم پزشکی نموده است(2و3). جهت اصلاح این فرآیند دست اندرکاران رشته و فراگیران از بهترین افرادی هستند که می توانند برنامه های درسی را مورد ارزشیابی قرار دهند(4). هدف از این تحقیق بررسی «میزان انطباق برنامه دروس تخصصی و کارآموزی تجربه شده کارشناسی مامایی با نیازهای شغلی از دیدگاه مدرسان و ماماهای شاغل در استان اصفهان» می باشد. مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری آن شامل مدرسان رشته کارشناسی مامایی در دانشگاه آزاد و دولتی و همچنین کارشناسان مامایی شاغل در مراکز بهداشتی دولتی، بهداشتی خصوصی، مراکز درمانی دولتی، مراکز درمانی خصوصی استان اصفهان هستند. نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای بوده و تعداد افراد نمونه هر طبقه با تعداد افراد همان طبقه در جامعه متناسب گردید. در این تحقیق نظرات 15 نفر از مدرسان و 145 نفر از ماماهای شاغل مورد بررسی قرار گرفت. در جمع آوری اطلاعات، با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، سؤالات پنج گانه تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت استفاده از آمار توصیفی و استنباطی بوده است. پایایی پرسشنامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 83/0 محاسبه گردید. روایی آن نیز توسط 10 تن از اساتید و صاحب نظران رشته های علوم تربیتی و مامایی به تایید رسید. پرسشنامه شامل 21 سؤال و دارای 4 قسمت بدین شرح بود. (الف) ویژگی های دموگرافیک در قسمت (ب) بررسی تناسب اهداف آموزشی با نیازهای شغلی (ج) بررسی انطباق دروس تخصصی و کارآموزی با نیازهای شغلی (د) عناوین دروس جدید در دانشگاه های دنیا. گویه های پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرت پنج قسمتی از بسیار کم تا بسیار زیاد با نمره یک تا پنج نمره گذاری می شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS-13 آنالیز شد. از آزمون t تک متغیره و تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) جهت مقایسه نظرات مدرسان با ماماهای شاغل استفاده گردید. محاسبات آماری بر روی 154 پرسشنامه انجام شد (4% ریزش به علت عدم عودت و یا نقص در پاسخگویی بود). در بین ماماها بیشترین نسبت پاسخ دهندگان (7/35%) در سنین 35-30 سال بوده، مدرک کارشناسی داشته (6/76%) و در مرکز بهداشتی درمانی خصوصی (9/40%) و به مدت کمتر از 5 سال (8/31%) مشغول به خدمت بودند. گروه مدرسان اغلب در محدوده سنی 40-35 سال بوده و در دانشگاه آزاد اسلامی مشغول به خدمت بوده و مدرک کارشناسی ارشد داشتند. در تحلیل استنباطی به منظور بررسی سطح معناداری از آزمون t در سطح 05/0= استفاده شد که با توجه به این که میانگین حاصله (56/3) از سطح متوسط (3) بزرگ تر بود و t حاصله نیز از مقدار بحرانی بزرگ تر بود، بنابراین می توان اذعان داشت: بین دروس تخصصی و کارآموزی تجربه شده رشته کارشناسی مامایی با نیازهای شغلی آنان از دیدگاه مدرسان و ماماهای شاغل انطباق وجود دارد. با توجه به میانگین های حاصله، دروس بیماری های زنان- ناباروری، اختلالات جنسی، اصول تغذیه و تغذیه مادر و کودک، جنین شناسی، ژنتیک، بارداری و زایمان، نشانه شناسی و معاینات فیزیکی، بیماری های داخلی- جراحی و فیزیوپاتولوژی، بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده، نوزادان، کودکان، کارآموزی بارداری و زایمان، نوزادان، نشانه شناسی، داخلی- جراحی، بهداشت مادر و کودک و تنظیم خانواده و بیماری های زنان منطبق با نیازهای شغلی ماماها می باشد. از نظر مدرسان گویه «بارداری و زایمان» بیشترین تناسب وگویه «رادیولوژی – سونوگرافی» کم ترین تناسب را با نیاز شغلی داشتند، در حالی که از نظر ماماها گویه «کارآموزی نوزادان» بیشترین تناسب و گویه «رادیولوژی – سونوگرافی» کم ترین تناسب را با نیاز شغلی داشتند که این تفاوت نظر در موردبیشترین تناسب، جای تامل دارد. در این پژوهش محقق به دنبال مقایسه نظرات مدرسان و ماماهای شاغل در مورد میزان تناسب دروس تخصصی و کارآموزی با نیازهای حرفه ای در عمل بود که تجزیه و تحلیل پاسخ های ارائه شده مدرسان و ماماهای شاغل نشان داد که بایستی کارآموزی های دروس تخصصی هم بیشتر شود و هم توسط اساتید مجرب ارائه گردد. از طرفی تقاضای کاهش تعداد افراد در گروه های کارآموزی نشانه توجه پاسخ دهندگان به اهمیت دروس عملی و خاص رشته مامایی است. در این تحقیق تمامی دروس تخصصی و کارآموزی به صورت تک به تک مورد پرسش مدرسان و ماماهای شاغل قرار گرفت. تحقیقات برزو و همکارانش در سال 87 و ابراهیمی و همکارانش در سال 80 در رشته پرستاری نیز هر دو خواستار توجه بیشتر به دروس عملی بودند(2و5).

مقدمه آموزش مداوم جامعه پزشکی به آن دسته از فعالیت های آموزشی که جهت حفظ، توسعه یا ارتقای دانش، مهارت و عملکرد حرفه ای پزشکان لازم است، اطلاق می شود(1و2). هرچند مهم ترین راه برای فهم و استفاده پزشکان از مراقبت های جدید بهداشتی و درمانی برنامه های آموزش مداوم است، اما ابزار و روش های مورد استفاده در این برنامه ها در کمک به پزشکان جهت استفاده از روش های تشخیصی و درمانی جدید اثر چندانی نداشته است(3). از آنجا که به نظر می رسد روش های متداول مورد استفاده در آموزش مداوم مثل کنفرانس اثربخشی لازم را در بهبود عملکرد حرفه ای ندارد؛ و با توجه به اهمیت ارتقای کیفیت اثر بخشی برنامه های آموزش مداوم شیوه و محتوای این برنامه ها نیاز به بازنگری دارد(4تا6)، با توجه به مطالب اشاره شده و نیز با توجه به این واقعیت که طرح بازآموزی پزشکان باید بر پایه پیشرفت های نوین آموزش برنامه ریزی گردد، مطالعه حاضر به منظور بررسی نظرات پزشکان عمومی زنجان در مورد برنامه های آموزش مداوم صورت گرفت. این مطالعه یک مطالعه توصیفی مقطعی است که در آن به روش سرشماری از 450 پزشک عمومی شاغل در استان زنجان که در برنامه های آموزش مداوم از تاریخ آذر 86 تا بهمن 87 شرکت کرده بودند، در مورد برنامه های آموزش مداوم توسط پرسشنامه نظرخواهی شد. پرسشنامه حاوی سؤالات چندگزینه ای و همچنین سؤالات باز بود که در دو بخش عمومی و اختصاصی طراحی شده بود. بخش عمومی حاوی اطلاعات مربوط به سن، جنس، و محل خدمت بود. سؤالات اختصاصی شامل نظر پزشکان در رابطه با شرایط و نحوه اجرای برنامه ها و عوامل مؤثر در پربار نمودن برنامه ها، و نیز روش های آموزش غیرحضوری، مشکلات برگزاری برنامه ها، تعداد موضوعات مطرح شده در هر جلسه و روش سنجش معلومات کسب شده در پایان دوره ها بود. پرسشنامه براساس تحقیقات انجام گرفته در همین خصوص (7) و نیز تحقیقات مشابه که روایی و پایایی آنها مشخص شده بودند تدوین شد (5و8و9). روایی محتوایی پرسشنامه ها از طریق مشاوره با صاحب نظران و پایایی آنها با انجام آزمون مجدد (test-retest) با ضریب همبستگی 95% تایید شد. 247 (55 درصد) پرسشنامه برگشت داده شد. داده های مطالعه با استفاده از نرم افزارSPSS-10 و جداول توزیع فراوانی شاخص های مرکزی و پراکندگی و انجام تست های آماری t-test وchi-Square تجزیه و تحلیل شد. پزشکان مفید بودن برنامه های آموزش مدون به شیوه کنونی و با شرایط فعلی را به ترتیب متوسط، کم و خیلی کم عنوان نمودند (به ترتیب 3/47 درصد، 3/27 درصد و 8/13 درصد). نتایج این مطالعه با نتایج مطالعه حقانی و همکاران همخوانی داشت(10). نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که استفاده از مدرسین مجرب و مطرح، اولین اولویت را در پر بار بودن دوره های آموزش مداوم دارد. اولویت های بعدی به ترتیب عبارت بود از ارائه مطالب به صورت کتابچه، جزوه و یا لوح فشرده. این نتایج مشابه نتایج مطالعه فخری و همکاران بود(11). اولین اولویت پزشکان عمومی در روش اجرای برنامه های آموزشی شرکت غیر حضوری (کتابچه، دیسک فشرده و مجله) بوده و اولویت های بعدی به ترتیب شامل آموزش عملی نحوه برخورد با بیمار، اجرای کارگاهی و سخنرانی بود که این نتیجه با نتیجه مطالعات دیگر همخوانی دارد(12و13). لذا با توجه به نتایج این مطالعه و براساس نظرات پزشکان شرکت کننده در برنامه های آموزش مداوم، لزوم بازبینی در این برنامه ها ضروری بوده و در همین راستا پیشنهاد می شود امکانات اجرای برنامه های آموزشی غیر حضوری و ارائه خلاصه مطالب بصورت کتابچه، جزوه، دیسک فشرده برای مشمولین قانون آموزش مداوم فراهم شود.

علی رغم این که امروزه با پیشرفت روش های تشخیصی و درمانی اکثر بیماران به صورت سرپایی درمان می شوند، ولی در کشور ما آموزش بیشتر در بخش های بستری انجام می شود و به نسبت کمتری در مراکز سرپایی صورت می گیرد. با توجه به اهمیت آموزش بالینی سرپایی این تحقیق با هدف بررسی دیدگاه دانشجویان پزشکی همدان در مورد کیفیت آموزشی درمانگاهی در سال 1386 انجام گرفته است.
در یک مطالعه توصیفی مقطعی دیدگاه 150 کارورز و کارآموز مقطع آخر سال تحصیلی 1386 توسط پرسشنامه محقق ساخته روا و پایا مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزار SPSS و آزمون های آمار توصیفی استفاده شد.
در این مطالعه اغلب دانشجویان شرایط فیزیکی حاکم بر درمانگاه های آموزشی را متوسط تا خوب ارزیابی نمودند. در خصوص امکانات و تجهیزات آموزشی بیشتر نظرها حاکی از ضعف امکانات بود. برنامه های آموزشی در بیشتر موارد به صورت متوسط تا خوب وجود داشته است و اکثر دانشجویان نحوه آموزش مدرسین را خوب ارزیابی نموده اند. همچنین مشارکت دانشجویان در آموزش درمانگاهی متوسط تا خوب ارزیابی گردیده است و در نهایت غالب دانشجویان ارزیابی آخر دوره در آموزش درمانگاهی را ضعیف قلمداد نموده اند.
از دیدگاه دانشجویان شرایط فیزیکی درمانگاه ها و عملکرد اساتید در آموزش درمانگاهی در دانشگاه علوم پزشکی همدان خوب بوده است ولی در سایر محورها دیدگاه مطلوبی از نحوه آموزش درمانگاهی ارائه شده نداشته اند. برای ارتقای کیفیت آموزشی توجه جدی به برنامه ریزی های آموزشی در مراکز سرپایی ضروری به نظر می رسد.

اساتید در راستای رشد قابلیت های یادگیری مادام العمر در بین دانشجویان، به ابزاری روا و پایا جهت سنجش آمادگی دانشجویان برای خودراهبری در یادگیری نیازمند هستند. هدف پژوهش حاضر سنجش پایایی و روایی سازه مقیاس معرفی شده توسط فیشر و همکاران در مورد آمادگی برای خودراهبری در یادگیری بوده است.
در این مطالعه مقطعی- روان سنجی در سال تحصیلی 87-86، ازبین 1120 دانشجوی پزشکی و دندانپزشکی مقطع قبل از اینترنی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد های نجف آباد و خوراسگان، 335 نفر مقیاس آمادگی برای خودراهبری را که دارای 40 گویه و سه خرده مقیاس می باشد تکمیل نمودند. اطلاعات خام به وسیله نرم افزار آماری لیزرل (LISREL) و با اجرای آزمون های توصیفی و استنباطی، از جمله ضریب همبستگی اسپیرمن- براون و تحلیل عاملی تاییدی تحلیل شد.
تحلیل عامل تاییدی، مقیاس 40 گویه ای خودراهبری را در سه عامل خودمدیریتی، رغبت به یادگیری و خودکنترلی با استناد به شاخص های برازندگی مناسب به وضوح از یکدیگر تفکیک کرد و نتایج نشان داد که هر سه عامل این مقیاس از ضرایب همسانی درونی بالایی برخوردار است.
نتایج حاکی از این است که مقیاس آمادگی برای خودراهبری در یادگیری فیشر و همکاران، ابزاری روا و پایا جهت شناسایی قابلیت های یادگیری خودراهبر دانشجویان است.

شناسایی نقاط قوت، نقاط ضعف و مشکلات موجود در طراحی و اجرای برنامه کارآموزی در عرصه دانشجویان، اهمیت زیادی در تحقق اهداف آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی دارد. این مطالعه با هدف ارزیابی برنامه های کارآموزی در دانشجویان رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز انجام شد.
در این مطالعه توصیفی که در نیمسال اول سال تحصیلی 1388 انجام شد، کلیه فارغ التحصیلان دوره های اول و دوم رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز که 16 واحد کارآموزی را گذرانده بودند مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری گردید. روایی پرسشنامه از طریق روایی محتوا، و پایایی آن با روش آزمون مجدد تایید شد. داده ها با استفاده از شاخص های مناسب آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار و درصد) و به کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
میزان اثربخشی برنامه های کارآموزی که بر مبنای میزان آشنایی دانشجویان با هر کدام از موضوعات تعیین شده در سرفصل شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی برای رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی است «متوسط» ارزیابی شد. میانگین میزان آشنایی دانشجویان با مفاد کارآموزی یک 3/78/49 درصد، کارآموزی دو 4/96/63 درصد، کارآموزی سه 8/47/65 درصد و کارآموزی چهار 6/54/59 درصد محاسبه شد. همچنین اثربخشی برنامه های کارآموزی دانشجویان دوره دوم بیشتر از دوره اول بود.
در مقایسه با استانداردهای آموزشی، برنامه های کارآموزی در دانشجویان رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی دانشگاه جندی شاپور اهواز، دارای اثربخشی مطلوب و رضایت بخشی نمی باشد. لذا بازنگری جدی و اعمال اصلاحات لازم در برنامه ریزی و اجرای کارآموزی، در راستای تحقق اهداف آموزشی دانشجویان این رشته ضرورت تام دارد.

استناد و تحلیل منابع استفاده شده در فعالیت های پژوهشی حائز اهمیت می باشد. این تحقیق با هدف تحلیل استنادهای علمی استفاده شده در پایان نامه های دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان در سه مقطع زمانی طراحی شد.
در این مطالعه مقطعی 519 پایان نامه دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان که تا سال 1386 دفاع شده بود مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها توسط چک لیست جمع آوری و در سه مقطع زمانی سال های 72-76، 77-81 و 82-86 دسته بندی شده با هم مقایسه گردیدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های مجذور کای و ANOVA استفاده شد.
مقایسه میانگین متغیرهای اندازه گیری شده (منابع، مقالات، مقالات انگلیسی، فارسی، کتاب، کتاب فارسی و انگلیسی، مقالات چاپ شده در مجلات ثبت شده درISI و منابع الکترونیکی) در بخش منابع پایان نامه ها نشان داد که در آخرین مقطع یعنی در سال های 82-86 افزایش قابل ملاحظه ای در میانگین استفاده از این استنادها مشاهده شد (0001/0 =P). میانگین استفاده از مقالات دارای ISI در هر پایان نامه دو برابر شده بود (68/2125/14) اما استفاده از منابع الکترونیکی افزایش جزیی نشان داد (22/132/0). میانگین تعداد منابع مورد استفاده 65/2607/28 مورد بود. 1/50 درصد پایان نامه ها استانداردهای نگارش استنادها را رعایت کرده بودند. استفاده از روش هاروارد در نگارش استنادها در سال های 72-76 بیشترین فراوانی (8/77 درصد) را تشکیل می داد.
در این بررسی میانگین استفاده از کل منابع، روش استاندارد، روش وانکوور و مقالات ثبت شده در مجلاتISI در سه مقطع زمانی پیشرفت نموده است اما در مورد استفاده از منابع الکترونیکی این افزایش ناچیز و جزیی بود.